çerkez ethem ayaklanması ne demek?

Çerkez Ethem Ayaklanması

Çerkez Ethem Ayaklanması, Kurtuluş Savaşı sırasında, düzenli orduya geçiş sürecinde yaşanan önemli bir iç isyandır. Ayaklanmanın temelinde, Çerkez Ethem'in ve komutasındaki kuvvetlerin düzenli orduya katılmak istememesi ve bazı kişisel çekişmeler yatmaktadır.

Ayaklanmanın Nedenleri:

• Düzenli Orduya Geçişe Karşı Direnç: Kurtuluş Savaşı'nın başlarında önemli hizmetler veren Çerkez Ethem ve kuvvetleri, TBMM'nin düzenli ordu kurma kararı almasıyla birlikte bu karara karşı çıkmışlardır. Kendi bağımsızlıklarını korumak ve emir komuta zincirine girmek istememişlerdir.
• Yetki ve Nüfuz Kaybı Endişesi: Çerkez Ethem, Kurtuluş Savaşı'nın başlarında Batı Cephesi'nde önemli bir güç haline gelmişti. Düzenli orduya geçişle birlikte bu yetki ve nüfuzunu kaybedeceğini düşünmüştür.
• Kişisel Çekişmeler: Çerkez Ethem'in bazı TBMM üyeleri ve komutanlarla (örneğin İsmet İnönü) arasında kişisel anlaşmazlıklar bulunmaktaydı. Bu anlaşmazlıklar, ayaklanmanın fitilini ateşlemiştir.
• Disiplinsizlik ve Keyfi Uygulamalar: Ethem'in kuvvetleri, disiplinsiz davranışları ve keyfi uygulamalarıyla tanınıyordu. Düzenli orduya geçişle birlikte bu tür davranışların sona ereceği endişesi, ayaklanmaya katılanların motivasyonlarından biri olmuştur.

Ayaklanmanın Gelişimi:

Ayaklanma, 1920 yılının sonlarında başlamış ve 1921 yılının başlarına kadar devam etmiştir. Çerkez Ethem ve kuvvetleri, Gediz, Simav, Demirci gibi bölgelerde etkili olmuşlardır. Ancak, düzenli ordunun güçlenmesi ve TBMM'nin kararlı tutumu sayesinde ayaklanma kısa sürede bastırılmıştır.

Ayaklanmanın Sonuçları:

• Düzenli Ordunun Güçlenmesi: Çerkez Ethem Ayaklanması'nın bastırılması, düzenli ordunun otoritesini pekiştirmiş ve Kurtuluş Savaşı'nın daha disiplinli bir şekilde yürütülmesini sağlamıştır.
• TBMM'nin Otoritesinin Artması: Ayaklanmanın bastırılması, TBMM'nin ülke üzerindeki otoritesini güçlendirmiş ve iç muhalefeti zayıflatmıştır.
• Çerkez Ethem'in İtibarsızlaşması: Ayaklanmaya liderlik etmesi nedeniyle Çerkez Ethem, vatan haini olarak görülmüş ve itibarsızlaşmıştır. Yunanistan'a sığınmak zorunda kalmıştır.
• Kurtuluş Savaşı'nın Olumsuz Etkilenmesi: Ayaklanma, Kurtuluş Savaşı'nın kritik bir döneminde yaşanmış ve bir süre için cephelerde zafiyet yaratmıştır. Ancak, bastırılmasıyla birlikte düzenli ordunun daha da güçlenmesi sağlanmıştır.

Çerkez Ethem Ayaklanması, Kurtuluş Savaşı'nın zorlu ve çalkantılı dönemlerinde yaşanan önemli bir olaydır. Bu ayaklanma, düzenli orduya geçişin zorluklarını ve iç muhalefetin etkilerini göstermesi açısından önemlidir.